Ιός του Δυτικού Νείλου
Ο ιός του Δυτικού Νείλου είναι ένας ιός που μεταδίδεται κυρίως με τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού και μπορεί να προκαλέσει νόσο στον άνθρωπο και σε ορισμένα ζώα (π.χ. άλογα, πτηνά). Ο ιός ονομάσθηκε έτσι γιατί αναγνωρίσθηκε για πρώτη φορά στην επαρχία του Δυτικού Νείλου στην Ουγκάντα το 1937.
Ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού του Δυτικού Νείλου είναι με το τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού (συνήθως του κοινού κουνουπιού). Η κύρια δεξαμενή του ιού στη φύση είναι τα πτηνά (ορισμένα είδη). Τα κουνούπια μολύνονται όταν τσιμπούν μολυσμένα πτηνά. Τα μολυσμένα κουνούπια μεταδίδουν στη συνέχεια τον ιό σε ανθρώπους και σε άλλα ζώα, με το τσίμπημά τους. Οι άνθρωποι -όπως και άλλα θηλαστικά (π.χ. άλογα)-που έχουν μολυνθεί θεωρούνται «αδιέξοδοι ξενιστές», δηλαδή δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια (δεν μολύνουν κουνούπια), καθώς το φορτίο του ιού στο αίμα τους είναι χαμηλό και δεν επαρκεί για την περαιτέρω μόλυνση των κουνουπιών.
Ο ιός έρχεται σε μία περιοχή με μολυσμένα άγρια μεταναστευτικά πτηνά. Στη συνέχεια μεταδίδεται στα κουνούπια της περιοχής και σε τοπικούς πληθυσμούς -κυρίως άγριων- πτηνών. Στην Ευρώπη, ο ιός εισάγεται μέσω μεταναστευτικών πτηνών που έρχονται από την υποσαχάρια Αφρική, τη βόρειο Αφρική ή τη Μέση Ανατολή.
Αν και μπορεί να μολυνθούν από τον ιό πολλά είδη κουνουπιών, τα «κοινά» κουνούπια (γένους Culex) φαίνεται να είναι τα πιο σημαντικά για τη διατήρηση και μετάδοση του ιού στη φύση και τη μετάδοση του ιού σε ανθρώπους, στην Ευρώπη. Τα κουνούπια αυτά υπάρχουν παντού, μέσα στο σπίτι μας και έξω, σε αστικό και αγροτικό περιβάλλον και τσιμπούν κυρίως βραδινές ώρες (από αργά το απόγευμα έως το πρωί).
Ελονοσία
Η ελονοσία (malaria) είναι λοιμώδης νόσος που προκαλείται από το παράσιτο «πλασμώδιο» της ελονοσίας και μεταδίδεται κυρίως μέσω δήγματος (τσιμπήματος) μολυσμένου Ανωφελούς κουνουπιού (Anopheles). Η ελονοσία ενδημεί -με συνεχιζόμενη μετάδοση- σε >80 χώρες/περιοχές του πλανήτη (WHO, World Malaria Report, 2019), κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική. Η ελονοσία ήταν ενδημική και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής έως τα μισά του 20ού αιώνα, εξαλείφθηκε όμως από αυτές, κατόπιν εντατικών προγραμμάτων ελέγχου.
Στην Ελλάδα η νόσος εκριζώθηκε το 1974, μετά από εντατικό και επίπονο πρόγραμμα καταπολέμησης (1946-1960). Έκτοτε καταγράφονται πανελλαδικά ετησίως 20-110 εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας, δηλαδή κρούσματα που προσβλήθηκαν σε χώρα του εξωτερικού. Η καταγραφή εισαγόμενων κρουσμάτων ελονοσίας είναι απολύτως αναμενόμενη, με την αύξηση των ταξιδιών και μετακινήσεων πληθυσμών παγκοσμίως, και παρατηρείται σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες.
Επιπρόσθετα, τα τελευταία έτη, από το 2009 και μετά, καταγράφηκαν -σχεδόν κάθε έτος- σε ορισμένες (κυρίως αγροτικές) περιοχές της χώρας κρούσματα P.vivax ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης (σε ασθενείς που δεν ανέφεραν ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές χώρες), κυρίως ως σποραδικά κρούσματα 1ης γενιάς μετάδοσης, αλλά και σε συρροές (ιδίως τα έτη 2011-2012).
Πυρετός Zika
Η νόσος από τον ιό Zika είναι ιογενής νόσος που μεταδίδεται στον άνθρωπο κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού του γένους Aedes.
Η λοίμωξη δεν είναι σοβαρή στις περισσότερες περιπτώσεις, ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις ότι η λοίμωξη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να συνδέεται με γενετικές ανωμαλίες του εμβρύου (μικροκεφαλία).
Το Aedes aegypti (Αηδής ο αιγυπτιακός), είναι ένα κουνούπι που μεταφέρει τις ασθένειες δάγκειος πυρετός, τσικονγκούγια και κίτρινος πυρετός, καθώς και άλλες ασθένειες. Το κουνούπι ξεχωρίζει από τις λευκές λωρίδες στα πόδια και ένα σημάδι που μοιάζει με λύρα στο θώρακα. Το κουνούπι προέρχεται από την Αφρική και απαντάται σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές του πλανήτη.
Δάγκειος Πυρετός
Ο δάγκειος πυρετός είναι μια μόλυνση που προκαλείται από τον δάγκειο ιό. Ο δάγκειος ιός μεταδίδεται (δηλαδή εξαπλώνεται) μέσω των κουνουπιών. Ο δάγκειος πυρετός είναι επίσης γνωστός ως «πυρετός των σπασμένων οστών» επειδή ο πόνος που μπορεί να προκαλέσει στους ανθρώπους είναι τόσο μεγάλος, που έχουν την αίσθηση ότι σπάνε τα κόκκαλά τους. Μερικά από τα συμπτώματα του δάγκειου πυρετού είναι: πυρετός, πονοκέφαλος, δερματικό εξάνθημα που μοιάζει με την ιλαρά και πόνος στους μύες και στις αρθρώσεις. Σε κάποιους ασθενείς ο δάγκειος πυρετός μπορεί να εξελιχθεί σε μία από τις δύο μορφές που είναι επικίνδυνες για τη ζωή. Η πρώτη μορφή είναι ο δάγκειος αιμορραγικός πυρετός, ο οποίος προκαλεί αιμορραγία, διαρροή στα αιμοφόρα αγγεία (αγωγοί που μεταφέρουν αίμα) και χαμηλά επίπεδα αιμοπεταλίων (υπεύθυνα για τη θρόμβωση του αίματος). Η δεύτερη μορφή είναι το σύνδρομο δάγκειου κλονισμού, που προκαλεί την πτώση της αρτηριακής πίεσης σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα.
Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικοί τύποι του δάγκειου ιού. Από τη στιγμή που κάποιος μολυνθεί από έναν τύπο του ιού, είναι συνήθως προστατευμένος από τον συγκεκριμένο τύπο για την υπόλοιπη ζωή του. Ωστόσο, προστατεύεται από τους άλλους τρεις τύπους του ιού μόνο για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Αν ο συγκεκριμένος άνθρωπος προσβληθεί από κάποιον εκ των τριών αυτών τύπων του ιού, είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα.
Δεν υπάρχει εμβόλιο ικανό να εμποδίσει την προσβολή από τον δάγκειο ιό. Υπάρχουν μερικά μέτρα ικανά να εμποδίσουν την προσβολή ανθρώπων από τον δάγκειο ιό. Οι άνθρωποι μπορούν να λάβουν μέτρα προστασίας ενάντια σε κουνούπια και να περιορίσουν τον αριθμό των τσιμπημάτων. Επίσης, οι επιστήμονες προτείνουν τον περιορισμό του μεγέθους και του αριθμού των ενδιαιτημάτων τους, μειώνοντας έτσι τον αριθμό των υπαρχόντων κουνουπιών. Από τη στιγμή που κάποιος μολυνθεί από τον δάγκειο ιό, συνήθως αναρρώνει με την απλή πρόσληψη αρκετών υγρών, εφόσον η νόσος διατηρηθεί σε ήπια ή μέτρια μορφή. Αν κάποιος ασθενής παρουσιάσει πιο βαριά μορφή της ασθένειας, μπορεί να χρειαστεί ενδοφλέβια χορήγηση υγρών (εισαγωγή υγρών μέσα σε μία φλέβα με τη χρήση βελόνας και σωληναρίων) ή μέσω μεταγγίσεων αίματος (μεταφορά αίματος από κάποιο άλλο άτομο).